Pamiętamy o bohaterach warszawskiego getta
19 kwietnia 2021 r. przypada 78. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Ku pamięci i czci poległych powstańców oraz ofiar wśród ludności cywilnej odwiedziliśmy dziś Pomnik Pamięci Żydów - Byłych Mieszkańców Ostrołęki przy ul. Poznańskiej.
Heroiczny i rozpaczliwy zryw umęczonych mieszkańców stołecznego getta podyktowany był decyzją o jego likwidacji, którą podjęto w ramach realizowanego przez hitlerowskie Niemcy planu zagłady europejskich Żydów. Zamknięta i otoczona murem dzielnica centralnej Warszawy liczyła w marcu 1941 r. ok. 460.000 mieszkańców, jednak w wyniku masowego wymierania z powodu nieludzkich warunków oraz systematycznych wywózek do obozów zagłady, w chwili wybuchu powstania pozostało ich zaledwie ok. 50.000-70.000. Likwidacja getta miała równać się z ludobójstwem na ostatnich jego mieszkańcach. Biorąc pod uwagę brak jakichkolwiek szans na powodzenie, powstanie stanowiło zbrojną odpowiedź na ludobójstwo, będąc również odwetem na hitlerowcach.
Powstanie było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko III Rzeszy, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez nazistów Europie. Walki trwały od 19 kwietnia do 16 maja 1943 r. Siły powstańcze składały się z ok. 1.000-1.500 słabo uzbrojonych bojowników z Żydowskiej Organizacji Bojowej, Żydowskiego Związku Bojowego oraz innych mniejszych i luźno powiązanych organizacji. Naprzeciw nim stanęło ok. 2.000 w pełni uzbrojonych i wyszkolonych żołnierzy niemieckich. Trudno oszacować dokładną liczbę ofiar, na miejscu zginęło ok. 6.000 mieszkańców getta, a zdecydowana większość pozostałych trafiła do obozów zagłady.
Piekło warszawskiego getta dotykało również rodowitych ostrołęczan, wśród których warto wymienić poetę Izraela Szterna. Ludność żydowska stanowiła przed II wojną światową bardzo liczną społeczność wśród wszystkich mieszkańców Ostrołęki. W 1939 r., na ogólną liczbę ok. 15.000 mieszkańców, należało do niej ok. 5.000 osób. W pierwszych dniach wojny ok. 3.000 z nich wygnano w kierunku Łomży - za ówczesną granicę niemiecko-radziecką. Zdecydowana większość nie przeżyła wojny, ocalali w większości wyemigrowali zagranicę, przeważnie do Stanów Zjednoczonych, Palestyny, Urugwaju i Argentyny.
