Ostroleka.pl

Mimo mroźnej pogody, około dwudziestu osób wzięło udział w historycznym spacerze po Ostrołęce. Jolanta Żubrowska i Jacek Karczewski z Muzeum Żołnierzy Wyklętych oprowadzili ostrołęczan po miejscach, gdzie kiedyś mieścił się Urząd Bezpieczeństwa, gdzie przetrzymywano więźniów, po dawnych rynkach, które stanowiły centrum miasta. 

Spacer rozpoczął się od odwiedzenia miejsca, gdzie kiedyś mieściła się kamienica Ostaszewskich, a dziś jeden z wieżowców przy ulicy 11 Listopada. Kiedyś umieszczono tam aparat bezpieczeństwa. Nastąpiło to jednak dosyć późno, w porównaniu do innych części kraju, a ludzie, którzy prowadzili procesy i wydawali wyroki śmierci byli bardzo młodzi (większość miała około 20 lat) i słabo wykształceni ( głównie niepełne podstawowe, podstawowe). Podkreślono również, że większość pracowników nie pochodziła z Ostrołęki, ale była napływowa. 

- W zasobach IPN-u znajduje się znakomity, z naszego punktu widzenia dokument. To praca magisterska poświęcona początkom UB w Ostrołęce. Autor ubolewa nad funkcjonariuszami, którzy mieli podobno straszne warunki lokalowe, brakowało im wszystkiego – jedzenia, picia, uzbrojenia, umundurowania. Dramatyczne były również zasoby ludzkie – opowiadała Jolanta Żubrowska. 

Pierwszym szefem UB w Ostrołęce był np. Stefan Koc, ściągnięty z Makowa Mazowieckiego. Posługiwał się on zmienionymi nazwiskami, między innymi Stanisław Wasilewski, gdyż obawiał się wyroku, jaki wykonają na nim członkowie podziemia w związku z wcześniejszą działalnością. 

W kamienicy Ostaszewskich mieściło się kilka niewielkich cel, wymiaru 2x3 m, 3x3, jedna sala była przeznaczona dla osób skazanych na śmierć. Jak mówił Jacek Karczewski, według relacji świadków umieszczano w takiej celi po kilkadziesiąt osób. 

Przypomniano także postacie związane z podziemiem w naszym regionie, które były torturowane przez komunistów albo w więzieniach straciły życie. Jednym z nich był Zygmunt Kwiatkowski pseud. „Zryw”, pewnej listopadowej niedzieli, po wyjściu z kościoła  zastrzelony na oczach swojej żony przez dwóch mężczyzn, w okolicy komendy UB. 

Na placu Bema, przewodnicy opowiedzieli historię z nocy z 19 na 20 maja 1945 roku, kiedy oddział AK, z konkretnie 85 osób przeprowadzili akcję, w wyniku której zajęli całe miasto. Funkcjonariusze UB, którzy znaleźli się w krzyżowym ogniu bali się opuścić budynek. Z tą akcją wiąże się również historia pewnej skrzyni pancernej, wyrzuconej przez okno dzisiejszego ratusza, która stała się wyposażeniem pewnego wychodka. 

Ciekawym punktem było wejście do pomieszczeń, a szczególnie piwnic dawnej komendy milicji obywatelskiej a potem także PUBP. Budynek przy ulicy Kościuszki stoi pusty i nie wolno do niego wchodzić osobom postronnym. Na potrzeby spaceru wyrażono jednak na to zgodę. W miejscu tym znajdował się tzw. mokry karcer, czyli pomieszczenia, gdzie na podłoże rozlana była woda. Niektórzy więźniowie przekazali po latach, że jedynym ratunkiem była miska z jedzeniem, a raczej breją mającą udawać zupę. Po szybkiej konsumpcji, mieli kilka minut, kiedy mogli odwrócić naczynie do góry nogami i na nim przysiąść, nim strażnicy je zabrali. Karmiono raz dziennie. 

Jacek Karczewski, w ciemnej, zimnej celi pod komendą opowiedział o strasznych metodach tortur, jakie stosowano na mężczyznach i kobietach. Spacerowicze mieli również kilka chwil na obejrzenie pomieszczeń na parterze. 

Spacer zakończył się tuż obok budynku  I Liceum i Szkoły Muzycznej, gdzie przewodnicy opowiedzieli o organizacjach młodzieżowych, które prowadziły walkę z komunistami. Większość osób zapłaciła za to wysoką cenę, bo wyroki na nastolatkach były tak samo surowe jak na dorosłych. Na koniec kilka słów poświęcono powstającemu Muzeum Żołnierzy Wyklętych. 

Już teraz planowane są kolejne spacery historyczne, które odbędą się wiosną.